Nie ulega wątpliwości, że odpowiednia podaż witamin i składników mineralnych wraz z dietą, jest niezbędna dla zachowania zdrowia. Ciąża jest wyjątkowym stanem, w którym wzrasta zapotrzebowanie na niektóre składniki, takie jak:

• DHA (kwas dokozaheksaenowy)
• witamina B2 (ryboflawina)
• witamina B3 (niacyna)
• witamina B4 (cholina)
• witamina B5 (kwas pantotenowy)
• witamina B6 (pirydoksyna)
• witamina B12 (kobalamina)
• witamina E
• kwas foliowy
• wapń
• fosfor
• magnez
• żelazo
• cynk
• miedź
• jod
• selen
• sód
• chlor

Lista jest długa. Natomiast wbrew pozorom nie powinna budzić niepokoju, ponieważ w ciąży wzrasta także zapotrzebowanie na energię. W pierwszym trymestrze o około 150 kcal, w drugim o 360 kcal i w trzecim o 475 kcal. Dlatego też zwiększona podaż energii, zakładając że dieta jest odpowiednio zbilansowana, powinna dostarczyć organizmowi przyszłej mamy odpowiednich ilości powyższych mikroskładników.

Istnieją składniki, których podaż wraz z dietą może być za niska. Jednym z nich jest kwas foliowy. Mimo że źródłem tego kwasu są produkty spożywane na co dzień (ciemnozielone warzywa, pełnoziarniste wyroby zbożowe, nasiona roślin strączkowych, owoce),  foliany są wrażliwe na działanie wielu czynników zewnętrznych. Szacuje się, że przyswajalność folianów z żywności plasuje się na poziomie 50%, natomiast ich syntetycznej formy - na poziomie prawie 100%.  W Polsce, w ramach ogólnokrajowego Programu Profilaktyki Pierwotnej Wad Cewy Nerwowej rekomenduje się suplementację kwasu foliowego w ilości 400 ug na dobę co najmniej 12 tygodni przed planowaną ciążą. W praktyce oznacza to, że każda kobieta w wieku rozrodczym powinna ten kwas przyjmować.

Witamina D odgrywa kluczową rolę w homeostazie mineralnej układu kostnego. Ale nie tylko! Witamina ta ma istotny wpływ na rozwój układu odpornościowego, mięśniowego, krążenia oraz nerwowego u płodu. Wpływa także na poprawne funkcjonowanie tarczycy i metabolizm węglowodanów. W kontekście ciąży, rozpatruje się związek między zaopatrzeniem organizmu matki w witaminę D a ryzykiem powikłań takich jak stan przedrzucawkowy, zakażenia czy cukrzyca ciężarnych. Głównym źródłem witaminy D jest synteza skórna. Szacuje się, że około 90% tej witaminy w organizmie ma pochodzenie endogenne. W żywności występuje w rybach morskich i olejach rybich. Z racji naszego położenia geograficznego oraz niskiego spożycia ryb wśród populacji polskiej Zespół Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego zaleca suplementację witaminy D w ilości 800-1000 IU na dobę.

W czasie ciąży zapotrzebowanie na jod jest zwiększone z racji zabezpieczenia potrzeb rosnącego płodu i zwiększonego jego wydalania z moczem. Niedobór jodu może przyczynić się do zaburzeń w rozwoju psychomotorycznym u płodu a także prowadzić do poronienia i porodu przedwczesnego. Aktualnie zalecana dobowa dawka jodu dla kobiet ciężarnych to 200 ug. Rekomendacje dotyczą osób zdrowych, ponieważ obciążenie autoimmunologicznymi chorobami tarczycy może wiązać się z nieprawidłową reakcją na względnie bezpieczną dawkę jodu.

Zapewnienie odpowiedniej podaży kwasów omega-3, w tym w szczególności kwasu dokozaheksaenowego (DHA) wpływa korzystnie na czas trwania ciąży i masę płodu. Stanowisko Polskiej Grupy Ekspertów zaleca suplementację DHA w ilości 200 mg na dobę i 400-600 mg w przypadku niedostatecznego spożycia ryb. Suplementy z kwasami omega-3 wytwarzane są z oleju pozyskiwanego z ryb lub alg morskich. Olej z wątroby rekina nie jest dobrym źródłem kwasów omega-3. Należy zwrócić na to uwagę przy wyborze suplementu. Więcej informacji na temat suplementów dla kobiet ciężarnych znajdziecie TU.

W wyjątkowych przypadkach (objawy kliniczne niedoboru, dieta eliminacyjna) Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego sugeruje także suplementację wapnia, żelaza i magnezu.

Wniosek? Pomimo iż w okresie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na szereg witamin i składników mineralnych, rekomendacje odnośnie suplementacji dotyczą tylko kwasu foliowego, witaminy D, jodu i w wyjątkowych przypadkach - wapnia, żelaza, magnezu i kwasów omega-3. 




Źródła:
Jarosz M.: Normy żywienia dla populacji polskiej - nowelizacja. Instytut Żywności i żywienia 2012.

Misiorowska J., Misiorowski W.: Rola witaminy D w ciąży. Postępy Nauk Medycznych, t. XXVII, nr 12, 2014.


Czajkowski K., Czerwionka-Szaflarska M.: Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie suplementacji kwasu dokozaheksaenowego i innych kwasów tłuszczowych omega-3 w populacji kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz niemowląt i dzieci do lat 3. Pediatria Polska, Volume 85, Issue 6, November–December 2010, Pages 597-603.